چکیده

سابقه و هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین ساختار عاملی، پایایی و روایی نسخه فارسی پرسشنامه وابستگی لیدز (LDQ) در بین افراد وابسته به مصرف مواد و الکل در ایران صورت گرفت. همچنین نمرات LDQ در مورد تعدادی از عوامل دموگرافیک مورد بررسی قرار گرفت.

مواد و روش‌ها: مقیاس LDQ به زبان فارسی ترجمه و سپس ترجمه وارون شد و مقایسه آن با نسخه اصلی صورت گرفت. پس از اجرای مقدماتی روی 20 آزمودنی، اصلاحات لازم انجام شد. تعداد 281 آزمودنی وابسته به مصرف مواد و الکل از زندان، خوابگاه و کمپ‎های مختلف به پرسشنامه پاسخ دادند. برای جمع‎آوری داده‎ها از پرسشنامه‎ ویژگی‌های دموگرافیک، پرسشنامه وابستگی لیدز(LDQ)، پرسشنامه آزمون تشخیص اختلالات مصرف مواد (DUDIT) و پرسشنامه شدت اعتیاد (SDS) استفاده شد. داده‎ها از طریق نرم‎افزار LISREL نسخه 8/8 و آزمون‌های آماری مناسب تجزیه و تحلیل شد.

یافته‌ها: بارهای عاملی همه سؤال‎ها روی مؤلفه اصلی رضایت ‎بخش بود. پایایی ابزار از طریق آلفای کرونباخ و آزمون دونیمه کردن گاتمن به ترتیب 90/0 و 86/0 به‌دست آمد. بررسی روایی همگرا از طریق محاسبه ضریب همبستگی مقیاس LDQ با مقیاس‌های DUDIT و SDS، 61/0 و 37/0 به‌دست آمد. سن شروع کمتر، سابقه مصرف در خانواده، مصرف همزمان چند ماده و روش مصرف تزریق، بیشترین شدت وابستگی را ایجاد می‎کنند.

نتیجه‌گیری: LDQ از روایی و پایایی مناسبی برخوردار است و بنابراین ابزار مناسبی جهت استفاده در بین جمعیت وابسته به مصرف مواد و الکل در ایران است. توجه به عوامل دموگرافیک مؤثر بر شدت وابستگی در برنامه‎ریزی‎های پیشگیری و درمان این اختلال لازم است.