چکیده

سابقه و هدف: گونه‌های متعددی از گیاهان دارویی در ایران وجود دارد، به طوری‌که می‌توان از آنها در زمینه‌ی کنترل و درمان عفونت‌های میکروبی بهره گرفت. در این زمینه، اسانس گیاه گزنه در مهار رشد باکتری‌های گرم مثبت و منفی و فعالیت آنتی‌اکسیدان، اثرات مطلوبی را نشان می‌دهد. این پژوهش با هدف تعیین اثرات ضدباکتریایی و آنتی‌اکسیدانی مربوط به اسانس برگ گزنه برداشت شده از منطقه‌ی سه هزار تنکابن انجام شد.

مواد و روش‌ها: در این مطالعه‌ی آزمایشگاهی، برگ‌های گیاه گزنه از منطقه‌ی سه هزار شهرستان تنکابن جمع‌آوری و به‌وسیله‌ی دستگاه کلونجر اسانس‌گیری شد. ترکیبات شیمیایی اسانس توسط دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنجی جرمی- جرمی،  شناسایی شد. همچنین میزان MIC و MBC علیه باکتری‌های استافیلوکوکوس اورئوس حساس و مقاوم به متی‌سیلین، سالمونلا تایفی موریم، اشرشیا کلای، سودوموناس آئروژینوزا، باسیلوس سوبتیلیس و شیگلا دیسانتری تعیین شد. از روش DPPH برای تعیین ظرفیت آنتی‌اکسیدانی اسانس، استفاده گردید.

یافته‌ها: اسانس برگ گزنه، نتایج ضدباکتریایی قابل قبولی روی باکتری‌های گرم مثبت و گرم منفی به‌جز باسیلوس سوبتیلیس داشت.  نتایج IC50 و AAI اسانس به ترتیب 53/21 و 116/2 میکروگرم بر میلی‌لیتر بود. ترکیبات شیمیایی غالب شامل Phytol (35%)، Nonanal (3/15%)، b-Ionone (0/9%)، Phtaleic acid (4/7%) و Carvacrol (5/3%) بود.

نتیجه‌گیری: اسانس برگ گزنه به‌عنوان یک عامل ضد باکتریایی وسیع‌الطیف جدید و آنتی‌اکسیدان قوی می‌تواند در درمان و کنترل بیماری‌های عفونی کاربرد داشته باشد.